Arbeid en Meditatie: addertjes onder het gras.
Er gaat geen dag voorbij of in de praktijk in Stevensweert komen er een of meerdere personen die problemen hebben die verband houden met hun werk. Heel veel mensen lijden onder de druk van het dagelijks bestaan. Druk om productie te leveren, druk om veel uren te draaien, druk om taken af te krijgen, druk van bazen en collega’s. En: druk van zichzelf. Niet zelden zoekt al deze druk op de duur een uitweg in allerlei lichamelijke klachten, zoals vermoeidheid, maag- of darmproblemen, hoofdpijn of rugklachten. Parallel daaraan verschijnen de psychische klachten, zoals slapeloosheid, een gespannen gevoel, stemmingswisselingen of lusteloosheid. Ten slotte ontstaan er ook geestelijke problemen: het lukt niet meer om stil te worden, wat te lezen of wat te bidden.
Het gevoel van overvraagd zijn, van vermoeidheid en uitputting bij het werk, ervaren we allemaal wel eens. Gedeeltelijk hangt dat samen met de aard en de hoeveelheid van het werk. Maar toch heeft het ook iets te maken met onze innerlijke instelling.
We weten allemaal wel dat iemand die werk doet dat hij leuk vindt, langer kan werken zonder last te krijgen van vermoeidheid of werkdruk. En dat een gebrek aan motivatie een werkdag bijzonder lang kan doen lijken. Velen van ons hebben er moeite mee fouten maken, af en toe eens ‘nee’ te moeten zeggen, of een taak niet op tijd af te hebben. Dat alles verhoogt natuurlijk de druk van binnenuit.
Kort geleden zag ik op één en dezelfde dag twee cliënten, die beiden als tegenwicht tegen de drukte op zoek zijn gegaan naar verschillende vormen van meditatie. Die meditatie zou hen kunnen bevrijden van het dagelijkse bestaan met alle dwang en verplichtingen, en van alle problemen die daaruit zijn voortgekomen. Zij wilden daar afstand van nemen en tot ontspanning komen. Dat is allemaal heel goed natuurlijk. Maar er schuilen enkele psychologische addertjes onder het gras.
Bij de eerste, een jonge vrouw, gebeurt er iets heel tegenstrijdigs. Ik kom het wel vaker tegen: mensen gaan mediteren -en dat vind ik goed- maar ze gebruiken daarbij methodes die wel heel verbazende dingen beloven. Wat dacht je van een cursus contemplatie-in-twaalf-lessen, je verslaving de baas worden door vijf minuten per dag leeg te worden, geluk dat voor het grijpen ligt door het te visualiseren, of een boek over hoe je supersnel uit je burn-out komt?
Voor ze het goed en wel beseffen zitten deze jonge vrouw en haar geestverwanten opnieuw in de racebaan van het leven. Ze proberen wéér de eerste, de beste, de snelste te zijn. En ze lopen wéér voorbij aan datgene waarnaar ze eigenlijk op zoek waren. Christelijke meditatie heeft niets met succes en presteren te maken. Gelukkig niet.
De andere cliënte is al wat ouder. Zij heeft een verantwoordelijke baan die veel van haar vergt. Bij haar schuilt er een ander addertje. Zij mediteert elke dag. Maar deze momenten moeten voor haar een strikt tegenwicht vormen tegenover haar dagelijkse arbeid en stress. Zij wil tijdens de meditatie niet aan haar werk denken. Dat betekent dat zij zich opnieuw een lastig doel stelt.
Inmiddels heeft zij al ontdekt dat het haar niet zal lukken. ‘Gelukkig’, zeg ik dan. Want het heel eigene van christelijke meditatie is nu juist dat onze dagelijkse arbeid niet buiten gesloten hoeft te worden, maar dat de Heer wordt uitgenodigd om bínnen te komen. Binnenkomen in de druk die we ervaren, in onze sombere of angstige gevoelens, in onze teleurstellingen, in de vermoeidheid die op ons drukt.
Christelijke meditatie hoeft de wereld niet achter zich te laten, maar wil het leven van alledag en geestelijk leven integreren tot één vitaal geheel. Goede meditatie doet ons hart verstillen en maakt ons luisterzaam en ontvankelijk voor de diepere lagen van het leven. Maar vervolgens worden we terugverwezen naar ons gewone, dagelijkse bestaan. En dáár zullen we merken dat de druk die wij ervaren minder wordt. Niet omdat er veel verandert in onze omstandigheden. Maar gewoon doordat wij zelf veranderen. Van binnenuit.